نحوه محاسبه حجم مخزن آب

پیش‌بینی و محاسبه حجم آب مخزن، قبل از خرید، یکی از مراحل تعیین کننده مخزن مناسب است. نحوه محاسبه حجم مخزن آب، شامل چندین مرحله است که بر اساس معیارها و فاکتورهای مشخص انجام می‌شود. اصلی‌ترین فاکتور، شکل هندسی مخزن است. امروزه تولیدکنندگان مخازن پلی اتیلن، حجم مخزن آب (V) را بر حسب لیتراژ (ℓ) بر روی آنها درج می‌کنند. با این حساب، دانستن روش صحیح محاسبه حجم مخزن آب، برای انواع اشکال و ابعاد مخازن، خصوصا آن دسته از مخازنی که فاقد لیتراژ هستند مانند مخازن کامپوزیتی، فلزی، بتنی و… بسیار مهم و کاربردی است.

ظرفیت مخزن آب

حجم یک جسم برابر با مقدار فضایی است که جسم اشغال می کند. یکاهای اندازه‌گیری حجم سانتی‌متر مکعب (cm3) و متر مکعب (m3) است.

ظرفیت و حجم مخزن آب (بر حسب لیتر) محاسبه و شامل ۳ نوع مختلف می‌شود که در لیست زیر قرار می‌دهیم:

1. ظرفیت اسمی
2. ظرفیت واقعی
3. ظرفیت قابل استفاده

ظرفیت اسمی

به حجم مخزن آب به صورت کاملا پُر (تا لبه مخزن) ظرفیت اسمی مخزن آب، می‌گویند. برای محاسبه ظرفیت اسمی، تنها باید مطابق شکل هندسی مخزن، ابعاد و حجم کل مخازن را در نظر بگیرید.

به طور مثال: یک مخزن مربعی یا مستطیلی، با طول ۲ متر ، عرض ۲ متر ، ارتفاع ۴ متر، دارای ظرفیت اسمی ۲x۲x۴=۱۶ متر مکعب (V= X x Y x Z) است. یعنی ظرفیت اسمی، طبق فرمول محاسبه شکل هندسی بدست می‌آید.

(حجم مکعب = طول x عرض x ارتفاع)

ظرفیت واقعی

حداکثر گنجایش پر شدن مخزن را ظرفیت واقعی آن می‌گویند. حجم آب پر شده تا سطح شیر توپی شناور (فلوتر) که کمی پایین‌تر از لوله هشدار سرریز مخزن نصب می‌شود، ظرفیت واقعی نامیده می‌شود. برای اندازه‌گیری ظرفیت واقعی، باید ابعاد داخلی مخزن را به جای قسمت بیرونی آن در نظر بگیرید.

ظرفیت قابل استفاده

قسمتی از مخزن که دارای حداقل سطح آب در زیر آبگیر در پایین‌ترین ارتفاع مخزن است و آب از آن استخراج نمی‌شود، اصطلاحا آب مرده نامیده می‌شود. ضمن اینکه مخزن، یک فضای غیر قابل استفاده دارد که با نصب شناور (فلوتر) برای جلوگیری از سرریز شدن آب، خالی می‌ماند.

ظرفیت آب قابل استفاده واقعی؛ یعنی حجم بین بالاترین سطح آب (ظرفیت واقعی) و یک بُعد در پایین مخزن (آب مرده) که به عبارت دیگر، یعنی حجم آب موجود در مخزن که قابل استفاده است.

محاسبه ظرفیت قابل استفاده مخزن

برای محاسبه ظرفیت قابل استفاده؛ حجم مخزن، باید با ظرفیت پایین مخزن جمع شود. سپس عدد بدست آمده را از ارتفاع منبع کسر می‌کنیم و ضرب در دو بُعد پایین و بالا می‌کنیم تا "ظرفیت قابل استفاده" بدست بیاید.

به طور مثال: اگر حجم آب قسمت پایین مخزن ۲۰ میلی‌لیتر و حجم آب قسمت بالایی برابر با ۴۰ میلی‌لیتر باشد؛ حجم آب قابل استفاده مخزن، به صورت زیر محاسبه می‌شود:

۲۰+۴۰=۶۰ سانتی متر

۶۰ سانتی متر = ۰.۶ متر

(در شرایطی که ارتفاع مخزن برابر ۲ متر است.)

۰.۶ - ۲ = ۱.۴ متر

۱.۴ x ۲ x ۴ = ۱۱.۲ متر

(بنابراین میزان ظرفیت قابل استفاده مخزن برابر ۱۱.۲ متر مکعب یا ۱۱.۲۰۰ لیتر است. )

توجه: اکثر شرکت‌های فعال در زمینه تولید مخازن آب پلاستیکی، ظرفیت اسمی را به عنوان میزان حجم مخزن بر روی آن درج می‌کنند. اما شرکت تهران پلیمر یارا، مقدار ظرفیت قابل استفاده را بر روی مخزن آب به صورت برچسب درج می‌کند.